بشنو از نی _ ژاله نایب الصدریان : یکی از ویژگی هایی که در همه دیدگاه ها و مکاتب برای انسان عنوان شده است ، گرایش انسان به مطلوبیت بیشتر است . این فزون طلبی که نهایتی هم برای آن متصور نیست ، تقریباً در همه عرصه های زندگی نقش دارد . آنچه انسان امروز را به اینجا رساند و تمدن امروزی را پای بر جا کرد ، همین بهینه خواهی است .
دکتر عباس شفتی ، استاد دانشگاه اصفهان ، در نشست یکم آذر ماه انجمن مثنوی پژوهان ایران با ذکر این مطلب افزود : بهینه خواهی از منظر مولانا ، ما را نهایتاً به مفهوم انسان کامل می رساند . مولوی انسان طلبی ایده آل گراست و این انسان خواهی را به گونه ای به ماوراء می برد که گویی این تلاشی بیهوده است و به انجامی نخواهد رسید .
در نگاه مولوی این کمال جویی در انسان ، نردبانی است که پای در زمین دارد و سر در آسمان لایتناهی و داستان صعود انسان از این نردبان در نظرش پله پله تا ملاقات خداست و هر آنچه انجام می دهیم شرح این گذار و انتظار بی نهایت .
دکتر شفتی در ادامه آگاهی را مهم ترین شرط بهینه خواهی از دیدگاه مولانا عنوان کرده و به بسط آن در دو بعد پرداخت : یکی آگاهی از نقص و دیگری آگاهی از کمال . که تا نقص نباشد کمال معنا نمی یابد و تا تصویر و توصیفی از کمال نداشته باشیم ، در جهت نیل به آن کمال نمی کوشیم . روانشناسان این تصویر مطلوب که ما را به سمت کمال سوق می دهد ، انگیزه می نامند . مولوی می گوید : چیزی را مطلوب خود بشمارید و در جستجویش باشید که ارزش زندگی شما را داشته باشد . وی انسانیت و آرمان انسانی را مطلوب نهایی انسان معرفی می کند . دکتر عباس شفتی اضافه کرد : مولوی معتقد است در کنار این آرمان خواهی باید بدانیم که ما به آرمان خود نرسیده ایم . آنگاه ما می توانیم به جستجوی کمال بپردازیم که خود را ناقص بدانیم . اولین حجاب بر سر راه دیدن نقص ، خود راه کمال است. هنگامی که انسان ، خود را کامل پنداشته ، خود شیفته می گردد و این دشمنی است در درون انسان . دومین نکته آن است که با اندکی میل به کمال خود را در غایت آن پنداشته و مغرور می شویم . حال آنکه این است مسبب توقف انسان که دیگر نقصی را در خود نمی بیند . سومین نکته پنهان داشتن معایب است . ولی این نادیده انگاشتن عیوب سبب از بین رفتن آن نمی شود بلکه آتشی است که موجودیت ما را می سوزاند . مولانا می گوید این پنهان داشتن عیب باعث قوی تر شدن آن می شود . اگر نمی توانید این عیب را از میان بردارید ، در حد توان خود در بهسازیش بکوشید . و چهارمین نکته تظاهر به حُسن است . پنجمین و آخرین نکته عدم توجه به نواقصمان به خاطر موقعیت های اجتماعی مان است . یعنی گاهی در موقعیتی قرار می گیریم که فکر می کنیم به کمال دست یافته ایم . انسان ها در موقعیت هایی قرار می گیرند که دیگر هیچ امکان نقدی بر آنها وجود ندارد و این است دلیل جبار زایی تاریخ .