سخنرانی دکتر مهرداد چترایی

                                      بررسی شیوه های قصه پردازی در مثنوی 

بشنو از نی- ژاله نایب الصدریان: یکی از جنبه های قابل تحقیق در مثنوی قصه پردازی است . چرا که قالب مثنوی، تناسب تام با قصه و حکایت دارد و مولوی در شش دفتر آن به طریق تمثیل یا به تعبیری قصه پردازی ، مقصود خود را بیان کرده است . دکتر مهرداد چترایی ، استاد دانشگاه آزاد اسلامی نجف آباد ، در نشست آدینه 15 شهریور ماه انجمن مثنوی پژوهان ایران با ذکر این مطلب افزود : مولانا اعتقاد دارد که قصه در کلام ، حکم ظرف را دارد و معنا و سرّ داستان بیانگر دانه است ؛ آنی که می بایست برگیریم . با این حال مولانا از ظرایف قصه گویی آگاه بوده و آنها را به کار بسته است . مولوی آگاهانه برخی از حکایات را چنان پرداخته که اکثر اجزا و شگردهای قصه پردازی در آن مشهود است.

لازم به ذکر است که تمام قصص مثنوی توسط یک رشته نامرئی به هم مرتبط است که تنها از دیدگاه قصه گویی قابل تشخیص می باشد . دکتر چترایی در ادامه با اشاره به شمّ وعظ و خطابه گویی مولانا که میراث پدرانش بوده و نشانه هایی از آن نیز در حکایت های مثنوی به چشم می خورد ، این کتاب را فراتر از چارچوب های رایج آن زمان ، نظیر آنچه در  کتب عطار و سنایی می نماید ، بر شمرد و آن را نشان دهنده ذهن دقیق و حافظه بسیار خوب  مولانا دانست که مثنوی را در عین گستردگی کاملاً متنوع پدید آورده است . مولانا حتی در غزل هایش نیز به حکایت پردازی رو آورده که نشان از کشش و علاقه و استعدادش به قصه پردازی دارد .  دکتر چترایی  در پایان ، در بررسی شیوه های قصه پردازی در مثنوی به شگرد « قصه در قصه»  که استاد زرین کوب آن را وارد شده از هند می داند ، و طرق دیگری از جمله  «سئوال و جواب» ، شیوه « روایت دانای کل» و شیوه «جریان ، سیال ، ذهن» اشاره کرد . 

گفتنی است دکتر مهرداد چترایی ادامه بحث خود  را به نشستی دیگر از برنامه های انجمن مثنوی پژوهان ایران  واگذاشت.