سخنرانی دکتر محمد جواد صافیان

زبان ، نای نی آدمی

بشنو از نی _ژاله نایب الصدریان : تلقی امروزی از زبان آن را به صورت  وسیله ای برای تفهیم و تفاهم و ابراز احساسات  تعریف می کند که از نقطه نظر مولانا جلوه ای مضرانه دارد.

دکتر محمد جواد صافیان، استاد دانشگاه اصفهان در نشست آدینه 21 تیر ماه انجمن مثنوی پژوهان ایران , با ذکر این مطلب افزود : نمی توان زبان را وسیله دانست که زبان از ما منفک نیست و وجود ما یک وجود زبان مند است . حال آنچه که ما آن را پس از رسیدن به مقصود به کناری می نهیم ؛ وسیله است و کنار گذاشتن زبانی که از ما منفک نیست ، غیر قابل قبول .

وی با اشاره به نی نامه افزود: نی ای دور افتاده از نیستان که ذاتش نیستی است و در این دورافتادگی ناله های فراق سر می دهد . در نی آتش عشق افتاده است وهر که این آتش در وجودش نیست مستحق نابودی است . نی نیست است اما هیچ و پوچ نیست گر چه می تواند هیچ و پوچ انگار باشد . هم زهریست و هم تریاق . دکتر صافیان با اشاره به دورافتادگی آدمی از اصلش که همان همزبانی است حقیقت زبان را نیز به آن پیوند داد و گویایی نی را در جفت شدن با لب دمساز و بی زبانی اش را حاصل جدایی دانست . سپس ادامه داد : مولانا با نی دانستن آدمی به این اندیشه ی متعارف که آدمی را براساس الگوهای موجودات با جنس و فسخ تعریف می کند و آن را شی یا موجودی در کنار سایر موجودات می داند ، غلبه و بر نا موجود بودن وی تاکید می ورزد . مولوی در ابیات اول مثنوی، زبان را زبان حکایت آدمی از اصل خویش می داند و زبان بیان اسرار این جدایی و شرح درد اشتیاق است . زبان، زبان درد و رنج است و نه زبان بی دردی و عافیت طلبی . زبان اصلی زبان راه پر خون عشق است ولی زبان هرگز راهی یکسویه نیست . آدمی یعنی نی یی که دو دهان دارد : یکی پنهان  در لب های دمساز اوست و دیگری پیدا و های و هویش هویدا . و اگر نی سخنی دارد بدان جهت است که یک لب در لب های او پنهان است . بنابر این هم زبانی در اتصال با موطن و ما ورای حقیقی ممکن می شود . چه بسا سخن های بسیاری که چون اتصالی در کار نبوده ، ژاژخایی بیش نیست. هم زبانی در زبان مشترک نیست ؛ همزبانی در هم دلی است . دکتر محمد جواد صافیان در پایان افزود : مولانا همانند اویدرلین , شاعر بزرگ آلمانی , زبان را خطرناکترین امور معرفی میکند که اگر به گزاف رود عالمی را به آتش خود بسوزاند . که از حقیقت خود دور افتاده پس حقیقت آدمی را به خطر می اندازد و در این صورت است که دم زدن بر گفتن اسرار حال غلبه می کند.